Je ziet hem niet, je hoort hem nauwelijks, maar bij sommige mensen is hij er altijd. En die aanwezigheid kan funeste gevolgen hebben voor je optreden in de buitenwereld en zeker voor een overtuigende presentatie. Wie is de Kleine Professor? Waar komt hij vandaan en hoe zet je hem uit?
Neem Eva. Bij haar eerste presentatie in onze training sprak ze snel, met een hoge stem en met een permanente glimlach. Toen ik vroeg hoe belangrijk het onderwerp voor haar was zei ze: heel belangrijk! Ik vroeg hoe het dan kwam dat ze die importantie niet meer liet zien. "Stel je voor dat je gewoon zegt dat je het anders wilt, dat je het er niet mee eens bent, dat je wilt dat het anders gaat?" Ze kromp ineen, letterlijk.
Dan hoef je geen psychoanalyticus te zijn om te vermoeden dat er iets uit haar jeugd meespeelt. En ja, even later vertelde Eva dat ze als kind vaak boos was op haar ouders. Dat mocht niet. Daarom schreef ze het stiekem op een briefje: Eva is boos op papa en mamma! Helaas vonden haar ouders het papiertje en ze kreeg enorm op haar kop: 'Dat zijn geen woorden voor een meisje'.
Last van elastiekjes
Of neem Diederik, een deelnemer aan een training Profileren &
invloed. Vooraf schetste hij zijn probleem: hij probeert in
klantgesprekken altijd een goede sfeer te creëren, maar het lijkt
alsof niet iedereen daarvan gediend is. En dan raakt hij in paniek.
Want wat willen ze dan van hem? Het liefst zou hij de benen
nemen.
Die onrust springt in het oog. Hij vindt de training spannend. Hij
wiebelt voortdurend op zijn stoel, friemelt met wat hij maar voor
handen heeft en geeft meestal een ontwijkend antwoord als ik hem
iets vraag. Tussendoor kijkt hij bijna verlangend naar de deur.
Ook hij lijkt last te hebben van een 'elastiekje' dat hem ongewild terugtrekt naar zijn jeugd. En ja, desgevraagd vertelt Diederik dat hij een zeer dominante vader had die aan een vechtsport deed. Diederik, zijn moeder en zijn broer kregen regelmatig klappen. Diederiks strategie was om eerst proberen vrede te stichten. Als dat niet lukte vluchtte hij naar het schuurtje. Dat reactiepatroon speelt hem nu nog parten. Diederik wil het liefst iedereen te vriend houden. Als dat niet lukt maakt hij zich in ieder geval mentaal uit de voeten. Hij verliest zijn professionaliteit, hij verliest zichzelf.
De kleine overlevingsstrateeg
Zomaar twee voorbeelden van de ontwrichtende invloed van de Kleine Professor op latere leeftijd. Want zo heet in de Transactionele Analyse de Volwassene die we als klein kind in ons dragen. De Kleine Professor probeert in die levensfase de wereld om ons heen te begrijpen en te hanteerbaar te maken. En met succes. Zeker voor kinderen in een onveilige opvoedingssituatie zorgt de Kleine Professor voor bescherming. De Kleine Professor zoekt overlevingsstrategieën om onveilige situaties te vermijden. De Kleine Professor zorgt ervoor dat je als kind de goede besluiten neemt.
Wie geluk heeft, zal zijn Kleine Professor geleidelijk ontgroeien. Maar soms is hij hardnekkig en vasthoudend. Hij fluistert je nog steeds in wat je wel en niet moet doen. Niet per se hoorbaar, we hebben het over een onbewuste interne dialoog. Om jezelf goed te kunnen presenteren is het belangrijk om dat te ontdekken en te erkennen. Want natuurlijk: vroeger had hij een belangrijke rol. Kinderen verkeren immers vaak niet in de positie om zich tegen hun ouders te verzetten. Uit liefde of juist uit angst voor hun opvoeders geven ze zo nodig een deel van zichzelf op. Maar dat was toen. Als volwassene wordt het hoog tijd om de Kleine Professor te bedanken voor bewezen diensten en hem vervolgens bij te zetten in de vitrine met jeugdherinneringen.
Het elastiekje doorknippen
Diverse deelnemers maken in onze trainingen een begin met dat
afscheid. Soms gaat dat bijna vanzelf als het kwartje is gevallen
en de Kleine Professor is ontmaskerd. Soms is er wat meer tijd voor
nodig. Maar ook dan is er vaak al de opluchting over een inzicht
waardoor alles op zijn plek valt. Niet dat de deelnemers aan de
trainingen voornamelijk zwakke broeders zijn. Integendeel, het zijn
meestal mensen die bereid zijn te onderzoeken welke factoren hen
beperken in het zelfbewust naar buiten treden. Tegelijkertijd zijn
ze moedig genoeg om daarvoor eerst nog even de weg naar binnen
moeten inslaan. Juist omdat ze verder willen.
Eva was daarvan een prachtig voorbeeld. We ontdekten dat haar
Kleine Professor nog steeds commandeerde: 'pas je aan; zeg niet wat
je voelt of vindt, dat doen meisjes niet!' Ze kon het elastiekje
diezelfde dag nog doorknippen. Haar afsluitende presentatie was
weergaloos.